Kể từ ngày 1-4-2025, Nghị định 77/2025 của Chính phủ chính thức có hiệu lực, quy định chi tiết về thẩm quyền, thủ tục xác lập quyền sở hữu toàn dân đối với các loại tài sản và cách thức xử lý chúng. Theo Điều 3 của nghị định, có chín loại tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân, mỗi loại được quản lý bởi các cơ quan phù hợp tùy theo bản chất và nguồn gốc. Dưới đây là nội dung tư vấn cụ thể về các loại tài sản này.

Trước hết, tài sản bị tịch thu theo quy định pháp luật là một trong những loại tài sản thuộc sở hữu toàn dân. Đây bao gồm tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu, vật chứng vụ án hoặc các tài sản khác bị tịch thu theo luật hình sự và tố tụng hình sự. Việc quản lý loại tài sản này được giao cho cơ quan trình quyết định tịch thu nếu quyết định do Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc huyện ban hành. Đối với chứng khoán đã đăng ký tại Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, cơ quan thi hành án sẽ chịu trách nhiệm quản lý. Trong trường hợp cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát ra quyết định tịch thu, chính cơ quan đó sẽ đảm nhiệm vai trò quản lý.

Thứ hai, bất động sản vô chủ cũng thuộc diện sở hữu toàn dân. Đây là các bất động sản không xác định được chủ sở hữu hoặc bị chủ sở hữu từ bỏ quyền sở hữu. Sở Tài chính tại địa phương nơi có bất động sản sẽ quản lý loại tài sản này. Nếu tài sản là động sản, Phòng Tài chính – Kế hoạch thuộc UBND cấp huyện sẽ chịu trách nhiệm. Trong trường hợp một vụ việc bao gồm cả bất động sản và động sản, Sở Tài chính vẫn là đơn vị chủ trì quản lý.

Thứ ba, tài sản bị đánh rơi hoặc bỏ quên mà không xác định được chủ sở hữu, hoặc chủ sở hữu không đến nhận, cũng được xác lập quyền sở hữu toàn dân. Tương tự như bất động sản vô chủ, Sở Tài chính quản lý bất động sản, còn Phòng Tài chính – Kế hoạch quản lý động sản. Nếu vụ việc liên quan đến cả hai loại tài sản, Sở Tài chính sẽ đảm nhận vai trò quản lý chung.

Thứ tư, di sản không có người thừa kế, bao gồm tài sản không có người nhận thừa kế hoặc đã hết thời hiệu yêu cầu chia di sản, cũng thuộc sở hữu toàn dân. Quy trình quản lý tương tự như với bất động sản vô chủ và tài sản bị đánh rơi, với Sở Tài chính hoặc Phòng Tài chính – Kế hoạch phụ trách tùy theo loại tài sản.

Thứ năm, hàng hóa tồn đọng tại khu vực cảng, kho, bãi thuộc địa bàn hoạt động hải quan theo quy định pháp luật về hải quan cũng được xác lập quyền sở hữu toàn dân. Thông thường, cơ quan hải quan sẽ phối hợp với Sở Tài chính để quản lý loại tài sản này, dù nghị định không nêu rõ đơn vị cụ thể.

Thứ sáu, tài sản do chủ sở hữu tự nguyện chuyển giao cho Nhà nước Việt Nam, không thuộc các trường hợp như hiến tặng, viện trợ, hoặc chuyển giao cho doanh nghiệp, cơ quan Đảng, di tích lịch sử, tôn giáo, lễ hội, cũng được xác lập quyền sở hữu toàn dân. Việc chuyển giao được thực hiện thông qua các bộ, cơ quan trung ương hoặc chính quyền địa phương, và các cơ quan này sẽ chịu trách nhiệm quản lý.

Thứ bảy, tài sản từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, chuyển giao không bồi hoàn cho Nhà nước sau khi kết thúc thời hạn hoạt động theo cam kết, cũng thuộc sở hữu toàn dân. Loại tài sản này thường được quản lý bởi cơ quan quản lý đầu tư phối hợp với Sở Tài chính, dù nghị định không quy định chi tiết đơn vị cụ thể.

Thứ tám, tài sản từ các dự án đối tác công tư (PPP) được chuyển giao cho Nhà nước theo hợp đồng dự án, như các hình thức BOT, BTO, BTL, BLT, cũng thuộc diện này. Cơ quan quản lý dự án PPP thường phối hợp với Sở Tài chính để xử lý, dù không có quy định cụ thể về đơn vị chủ trì.

Cuối cùng, tài sản bị chôn giấu, vùi lấp hoặc chìm đắm, được phát hiện trong đất liền, hải đảo, hoặc vùng biển thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam, mà không có hoặc không xác định được chủ sở hữu, sẽ thuộc sở hữu toàn dân. Sở Tài chính là đơn vị chịu trách nhiệm quản lý loại tài sản này.

Cần lưu ý rằng mỗi loại tài sản có quy trình xác lập quyền sở hữu toàn dân riêng, tùy thuộc vào đặc điểm và nguồn gốc của chúng. Các cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ để đảm bảo việc xác lập quyền sở hữu và xử lý tài sản được thực hiện minh bạch, đúng quy định pháp luật. Để tìm hiểu thêm chi tiết, quý vị có thể tham khảo trực tiếp Nghị định 77/2025 hoặc liên hệ với Sở Tài chính tại địa phương để được hướng dẫn cụ thể.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Nguyễn Anh Quân