Ngày 1/7/2025, Nghị định 151/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, quy định chi tiết về phân định thẩm quyền, phân quyền và phân cấp trong lĩnh vực đất đai theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp. Nghị định này điều chỉnh thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai, đảm bảo phù hợp với Hiến pháp 2013, Luật Tổ chức Chính phủ 2025, Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 và các văn bản pháp luật liên quan. Công văn 3603/BNNMT-QLĐĐ ban hành ngày 24/6/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã hướng dẫn cụ thể việc triển khai các quy định này, nhấn mạnh vai trò của chính quyền địa phương trong việc thực thi hiệu quả mô hình quản lý mới.

Cơ sở pháp lý và định hướng triển khai

Công văn 3603/BNNMT-QLĐĐ nêu rõ các văn bản pháp lý nền tảng, bao gồm Nghị định 151/2025/NĐ-CP ban hành ngày 12/6/2025, quy định phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai; Thông tư 23/2025/TT-BNNMT ban hành ngày 20/6/2025, hướng dẫn chi tiết phân quyền, phân cấp và phân định thẩm quyền quản lý nhà nước; cùng Quyết định 2304/QĐ-BNNMT ban hành ngày 23/6/2025, công bố các thủ tục hành chính thuộc phạm vi quản lý của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Các văn bản này, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, nhằm tăng cường phân cấp, phân quyền, đảm bảo vận hành thông suốt mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ quan liên quan, bao gồm Sở Nông nghiệp và Môi trường và Ủy ban nhân dân cấp xã, nghiên cứu, quán triệt, tập huấn và tuyên truyền rộng rãi các quy định. Việc phổ biến cần thực hiện qua nhiều hình thức phù hợp để đưa các quy định vào thực tiễn nhanh chóng. Các địa phương cần bố trí nguồn lực để Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Trong quá trình triển khai, nếu phát sinh khó khăn, vướng mắc, các địa phương cần phản ánh về Bộ Nông nghiệp và Môi trường để được hướng dẫn kịp thời.

Nguyên tắc phân định thẩm quyền

Việc phân định thẩm quyền, phân quyền và phân cấp trong lĩnh vực đất đai được xây dựng dựa trên các nguyên tắc rõ ràng. Quy định đảm bảo sự thống nhất trong quản lý nhà nước, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của chính quyền địa phương. Chính phủ và các bộ tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng chiến lược, quy hoạch và giám sát, trong khi chính quyền địa phương được trao quyền thực hiện các nhiệm vụ cụ thể. Thẩm quyền được phân định rõ giữa Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân, đảm bảo phù hợp với năng lực và trách nhiệm của từng cơ quan, cá nhân.

Quá trình phân định đảm bảo tính đồng bộ, liên thông, tránh chồng lấn hoặc bỏ sót nhiệm vụ, đồng thời ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả quản trị. Quyền con người, quyền công dân được bảo đảm thông qua công khai, minh bạch thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân thực hiện các thủ tục hành chính. Các quy định không ảnh hưởng đến các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, và nguồn lực thực hiện được ngân sách nhà nước đảm bảo.

Phân định và phân quyền thẩm quyền

Nghị định quy định chi tiết việc chuyển giao thẩm quyền từ Ủy ban nhân dân cấp huyện sang Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cấp xã. Chẳng hạn, thẩm quyền quyết định sử dụng đất có mặt nước thuộc nhiều xã, phường được chuyển từ Ủy ban nhân dân cấp huyện sang Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Nhiều nhiệm vụ như chấp thuận phương án sử dụng đất nông nghiệp, thu hồi đất, phê duyệt bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay giải quyết tranh chấp đất đai được chuyển từ Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện sang Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, theo các điều khoản cụ thể của Luật Đất đai và các nghị định liên quan như Nghị định 71/2024/NĐ-CP, 88/2024/NĐ-CP, 101/2024/NĐ-CP và 102/2024/NĐ-CP.

Thẩm quyền của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cũng được phân quyền cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Ví dụ, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường thẩm định, phê duyệt kế hoạch sử dụng đất quốc gia, trong khi Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định các trường hợp giao đất, cho thuê đất không đấu giá theo điều kiện cụ thể. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh được phân quyền quyết định chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bảng giá đất, trong khi Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện nhiều nhiệm vụ như thu hồi đất do vi phạm pháp luật, giao đất cho tổ chức phát triển quỹ đất hoặc phê duyệt dự án đầu tư lấn biển.

Ủy ban nhân dân cấp xã và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã được phân cấp các nhiệm vụ như quyết định giao đất không thu tiền sử dụng đất, thu hồi đất trong trường hợp chấm dứt sử dụng đất hoặc tự nguyện trả lại đất, và thực hiện các thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh và cấp xã cũng được giao các nhiệm vụ như cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cập nhật bản đồ địa chính và kiểm tra chuyên ngành đất đai.

Quy định về phí và lệ phí

Khi thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai, người dân và tổ chức phải nộp phí, lệ phí theo quy định của pháp luật. Hồ sơ và phí, lệ phí được nộp đồng thời tại cơ quan tiếp nhận. Mức phí, lệ phí, quản lý và sử dụng được thực hiện theo quy định của Chính phủ, Bộ Tài chính hoặc Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.

Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất cấp xã

Quy hoạch sử dụng đất cấp xã được lập dựa trên quy hoạch tỉnh, hiện trạng sử dụng đất, nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội và các yếu tố tự nhiên, kỹ thuật. Nội dung bao gồm phân tích hiện trạng, xác định mục tiêu sử dụng các nhóm đất, dự báo xu thế chuyển dịch và đề xuất giải pháp thực hiện. Bản đồ quy hoạch được xây dựng và cập nhật vào cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. Kế hoạch sử dụng đất cấp xã tập hợp nhu cầu sử dụng đất, xác định diện tích thu hồi, chuyển mục đích sử dụng và các công trình, dự án trong kỳ kế hoạch 05 năm, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

Ủy ban nhân dân cấp xã chịu trách nhiệm công bố công khai quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất tại trụ sở và trên cổng thông tin điện tử, đồng thời báo cáo kết quả thực hiện lên Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Các địa phương đã có quy hoạch đô thị hoặc phân khu được phê duyệt có thể sử dụng để lập kế hoạch sử dụng đất mà không cần lập lại quy hoạch.

Trách nhiệm của các cơ quan

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chịu trách nhiệm lập dự án tái định cư, theo dõi, đánh giá quản lý đất đai và trình phê duyệt quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh. Hội đồng nhân dân cấp xã giám sát hoạt động bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thông qua quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã. Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức lập, thực hiện quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất, quản lý đất thu hồi và thực hiện các nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện các quyết định cưỡng chế, tham gia thẩm định giá đất và xử lý vi phạm pháp luật đất đai. Cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh và cấp xã hỗ trợ cập nhật dữ liệu, kiểm tra chuyên ngành và giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Điều khoản chuyển tiếp

Các nhiệm vụ quản lý đất đai đang thực hiện trước ngày 1/7/2025 sẽ được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định tiếp tục thực hiện cho phù hợp. Các địa phương sau sắp xếp sử dụng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã phê duyệt cho đến khi hoàn thành quy hoạch mới. Các thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất hoặc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã tiếp nhận trước ngày 1/7/2025 sẽ được giải quyết theo thẩm quyền mới của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc cấp xã, tùy trường hợp.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Phạm Huỳnh Thanh Bảo