Trong thực tế, việc sửa đổi và bổ sung hợp đồng là hoạt động phổ biến để điều chỉnh nội dung hợp đồng cho phù hợp với tình hình thực tế hoặc thỏa thuận giữa các bên. Hoạt động này không chỉ giúp duy trì sự hợp tác mà còn giảm thiểu nguy cơ tranh chấp, đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia.

1. Hợp đồng là gì? Các loại hợp đồng

Theo Điều 385 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng được định nghĩa là sự thỏa thuận giữa các bên nhằm xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Hợp đồng dựa trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, tạo ra các ràng buộc pháp lý rõ ràng.

Căn cứ Điều 402 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng dân sự được phân loại như sau:

  • Hợp đồng song vụ: Mỗi bên đều có nghĩa vụ với nhau, ví dụ hợp đồng mua bán (bên bán giao hàng, bên mua thanh toán).
  • Hợp đồng đơn vụ: Chỉ một bên có nghĩa vụ, như hợp đồng tặng cho.
  • Hợp đồng chính: Hiệu lực độc lập, không phụ thuộc vào hợp đồng khác.
  • Hợp đồng phụ: Hiệu lực phụ thuộc vào hợp đồng chính, như hợp đồng thế chấp kèm hợp đồng vay.
  • Hợp đồng vì lợi ích người thứ ba: Các bên thực hiện nghĩa vụ, người thứ ba hưởng lợi, ví dụ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ.
  • Hợp đồng có điều kiện: Việc thực hiện phụ thuộc vào sự kiện cụ thể, như hợp đồng chỉ có hiệu lực khi một điều kiện nhất định xảy ra.

Việc phân loại này giúp các bên xác định rõ quyền lợi, nghĩa vụ và áp dụng đúng quy định pháp luật khi có tranh chấp.

2. Quy định về sửa đổi và bổ sung hợp đồng

Theo Điều 401 và Điều 421 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng chỉ được sửa đổi dựa trên thỏa thuận của các bên hoặc theo quy định pháp luật. Nguyên tắc cốt lõi là tôn trọng ý chí tự nguyện, đồng thời đảm bảo tính hợp pháp.

Sửa đổi hợp đồng theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp có hoàn cảnh thay đổi cơ bản, đáp ứng các điều kiện tại Điều 420 Bộ luật Dân sự 2015:

  • Hoàn cảnh thay đổi do nguyên nhân khách quan xảy ra sau khi ký hợp đồng.
  • Các bên không thể lường trước sự thay đổi này tại thời điểm ký kết.
  • Sự thay đổi lớn đến mức nếu biết trước, hợp đồng có thể không được ký hoặc có nội dung khác.
  • Việc tiếp tục thực hiện hợp đồng mà không sửa đổi gây thiệt hại nghiêm trọng cho một bên.
  • Bên bị ảnh hưởng đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết nhưng không thể giảm thiểu thiệt hại.

Như vậy, sửa đổi hợp đồng là việc các bên thỏa thuận để thay đổi một số điều khoản trong hợp đồng đã ký hoặc theo các trường hợp pháp luật cho phép. Hoàn cảnh thay đổi cơ bản thường liên quan đến các sự kiện bất khả kháng như dịch bệnh, thiên tai, chiến tranh, hoặc biến động lớn về giá cả, tỷ giá. Tuy nhiên, pháp luật chưa quy định chi tiết mà chỉ nêu các điều kiện để đánh giá, đòi hỏi các bên phải cung cấp bằng chứng rõ ràng để tránh lạm dụng.

Phân tích thêm, sửa đổi theo thỏa thuận thường linh hoạt hơn, có thể bao gồm bổ sung điều khoản, thay đổi thời hạn, hoặc điều chỉnh giá trị hợp đồng. Điều này giúp hợp đồng thích ứng với thực tế, nhưng cần được ghi nhận chính thức để tránh tranh chấp sau này.

3. Một số lưu ý khi sửa đổi và bổ sung hợp đồng

Để đảm bảo tính hợp pháp và hiệu lực khi sửa đổi hợp đồng, các bên cần lưu ý:

Về chủ thể tham gia sửa đổi
Việc sửa đổi phải do chính các bên ký hợp đồng ban đầu hoặc người đại diện hợp pháp, người được ủy quyền thực hiện. Với hợp đồng doanh nghiệp, chỉ người đại diện theo pháp luật hoặc ủy quyền mới có thẩm quyền sửa đổi. Nếu người ký không có thẩm quyền, bản sửa đổi có thể bị vô hiệu, dẫn đến tranh chấp hoặc hợp đồng gốc vẫn giữ nguyên hiệu lực. Do đó, cần kiểm tra kỹ giấy tờ ủy quyền trước khi ký.

Về hình thức sửa đổi
Theo Khoản 3 Điều 421 Bộ luật Dân sự 2015, sửa đổi hợp đồng phải tuân theo hình thức của hợp đồng ban đầu. Ví dụ:

  • Hợp đồng gốc bằng văn bản thì sửa đổi cũng phải bằng văn bản.
  • Hợp đồng gốc được công chứng, chứng thực (như hợp đồng chuyển nhượng bất động sản) thì bản sửa đổi cũng cần công chứng, chứng thực tương ứng.

Việc không tuân thủ hình thức có thể khiến bản sửa đổi vô hiệu, ảnh hưởng đến toàn bộ hợp đồng.

Lưu ý khi giao kết hợp đồng

  • Dự liệu trước khả năng sửa đổi bằng cách ghi điều khoản trong hợp đồng gốc, ví dụ: “Mọi sửa đổi, bổ sung hợp đồng này phải được lập thành văn bản và có chữ ký của đại diện hợp pháp của các bên.”
  • Thêm điều khoản về tình huống bất khả kháng hoặc điều chỉnh giá trị hợp đồng để ứng phó với biến động kinh tế, dịch bệnh, thiên tai.
  • Làm rõ người đại diện, thẩm quyền ký kết và sửa đổi để đảm bảo minh bạch.

Việc soạn thảo hợp đồng cẩn thận từ đầu sẽ giúp quá trình sửa đổi thuận lợi, bảo vệ quyền lợi lâu dài cho các bên.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Nguyễn Thị Trà My