Khi bản án hoặc quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, cá nhân hoặc tổ chức được thi hành án có quyền yêu cầu Cơ quan thi hành án dân sự (CQTHADS) nơi xét xử sơ thẩm tiến hành thi hành án. Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi của Nhà nước và công dân, pháp luật Việt Nam quy định một số trường hợp cho phép hoãn thi hành án dân sự. Những quy định này không chỉ bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan mà còn đảm bảo tính nghiêm minh và hợp pháp trong quá trình thi hành án.
Căn cứ pháp lý chính cho việc hoãn thi hành án dân sự được quy định tại Luật Thi hành án dân sự (THADS) 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014, cùng với Nghị định số 62/2015/NĐ-CP và Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BTP-BCA-BTC-TANDTC-VKSNDTC. Một trong những trường hợp quan trọng được nêu tại điểm c khoản 1 Điều 48 Luật THADS 2008 là khi các đương sự thỏa thuận hoãn thi hành án. Thỏa thuận này phải được lập thành văn bản, ghi rõ thời hạn hoãn và có chữ ký của các bên. Đáng chú ý, trong thời gian hoãn, người phải thi hành án không phải chịu lãi suất chậm thi hành, trừ khi các bên có thỏa thuận khác. Quy định này thể hiện sự tôn trọng ý chí tự nguyện của các đương sự, đồng thời tạo điều kiện để các bên linh hoạt giải quyết nghĩa vụ thi hành án trong hoàn cảnh phù hợp.
Bên cạnh thỏa thuận của đương sự, pháp luật còn cho phép hoãn thi hành án trong những trường hợp khách quan, được quy định tại Điều 48 Luật THADS và Điều 14 Nghị định 62/2015/NĐ-CP. Chẳng hạn, nếu người phải thi hành án mắc bệnh nặng, mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự theo quyết định của Tòa án, CQTHADS sẽ ra quyết định hoãn. Tương tự, khi chưa xác định được địa chỉ của người phải thi hành án hoặc tài sản liên quan đang được Tòa án thụ lý giải quyết, việc thi hành án cũng tạm dừng. Những trường hợp này xuất phát từ thực tế, nhằm tránh gây thiệt hại cho các bên khi điều kiện thi hành án chưa đảm bảo.
Một trường hợp đặc biệt khác là khi người có thẩm quyền kháng nghị, như Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, hoặc các cơ quan tương đương, yêu cầu hoãn thi hành án để xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm. Theo quy định tại Điều 48 Luật THADS, quyết định hoãn phải được ban hành ít nhất 24 giờ trước thời điểm cưỡng chế đã ấn định. Trong trường hợp yêu cầu được gửi muộn hơn, Thủ trưởng CQTHADS có quyền quyết định hoãn nếu xét thấy cần thiết. Tuy nhiên, mỗi kháng nghị chỉ được yêu cầu hoãn một lần, với thời hạn tối đa ba tháng kể từ ngày ra văn bản yêu cầu. Quy định này nhằm tránh kéo dài vô lý, đồng thời đảm bảo quyền lợi của các bên không bị ảnh hưởng nghiêm trọng do hậu quả không thể khắc phục.
Ngoài ra, Điều 46 Luật THADS 2008 quy định rõ các thời điểm không được tổ chức cưỡng chế thi hành án, bao gồm từ 22 giờ đến 6 giờ sáng hôm sau, các ngày nghỉ, ngày lễ theo quy định pháp luật, hoặc các trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định. Những giới hạn này giúp đảm bảo việc thi hành án diễn ra trong điều kiện phù hợp, tránh gây ảnh hưởng đến trật tự xã hội hoặc quyền lợi của các bên liên quan.
Về thẩm quyền, người có quyền yêu cầu hoãn thi hành án bao gồm các đương sự, tức là người phải thi hành án và người được thi hành án. Tuy nhiên, trong thực tế, các cơ quan như Viện kiểm sát nhân dân, Công an, Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã nơi tổ chức cưỡng chế, hoặc Ban Chỉ đạo thi hành án dân sự cũng có thể đề xuất tạm dừng cưỡng chế trong những tình huống đặc biệt, dù khái niệm “tạm dừng” không được quy định chính thức trong pháp luật. Thẩm quyền ra quyết định hoãn thuộc về Thủ trưởng hoặc Phó Thủ trưởng CQTHADS, dựa trên sự phân công hoặc ủy quyền.
Trong các vụ án lớn, phức tạp, có ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội, Ban Chỉ đạo thi hành án dân sự đóng vai trò quan trọng. Theo Nghị định 62/2015/NĐ-CP và Thông tư liên tịch 05/2016, Ban Chỉ đạo được thành lập bởi UBND cấp tỉnh hoặc huyện, dựa trên đề nghị của Cục trưởng hoặc Chi cục trưởng CQTHADS. Tại cấp tỉnh, Ban Chỉ đạo do Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND làm Trưởng ban, với Cục trưởng CQTHADS là Phó Trưởng ban, cùng đại diện các sở ban ngành như Tư pháp, Tài chính, Công an. Ở cấp huyện, cơ cấu tương tự, với Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND làm Trưởng ban và Chi cục trưởng CQTHADS làm Phó Trưởng ban. Ban Chỉ đạo chịu trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan, giải quyết vướng mắc, chỉ đạo cưỡng chế, và kiểm tra việc thực hiện các kết luận liên quan đến thi hành án.
Quá trình cưỡng chế thi hành án đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều lực lượng. Theo khoản 29 Điều 1 Luật THADS sửa đổi 2014, Chấp hành viên phải lập kế hoạch cưỡng chế và gửi đến Viện kiểm sát, Công an, UBND cấp xã, và các bên liên quan. Trong vòng ba ngày làm việc, Công an có trách nhiệm xây dựng phương án bảo vệ, bố trí lực lượng để giữ trật tự, ngăn chặn hành vi cản trở, và xử lý các vi phạm pháp luật. UBND cấp xã phải cử đại diện tham gia chứng kiến và ký biên bản cưỡng chế, như quy định tại khoản 2 Điều 88 Luật THADS. Nếu thiếu đại diện địa phương mà không có lý do chính đáng, việc cưỡng chế phải tạm dừng, bởi sự hiện diện của họ là bắt buộc theo khoản 29 Điều 1 và Điều 175 Luật THADS.
Việc hoãn hoặc tạm dừng thi hành án dân sự mang ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo tính pháp lý và quyền lợi của các bên. Tuy nhiên, để tránh lạm dụng hoặc quyết định tùy tiện, các cơ quan có thẩm quyền cần hành xử thận trọng, tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật. Mọi quyết định cưỡng chế, hoãn, hoặc tạm dừng cần được cân nhắc kỹ lưỡng nhằm tránh sai sót, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, đồng thời duy trì tính nghiêm minh của pháp luật.
Tóm lại, hoãn thi hành án dân sự là biện pháp cần thiết trong những trường hợp cụ thể, được quy định rõ ràng trong Luật Thi hành án dân sự và các văn bản hướng dẫn. Từ thỏa thuận tự nguyện của đương sự, lý do khách quan, đến yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền, mỗi trường hợp đều nhằm mục tiêu bảo vệ quyền lợi các bên và đảm bảo quá trình thi hành án diễn ra đúng quy định. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, cùng với trách nhiệm cao trong việc ra quyết định, là yếu tố then chốt để thực thi pháp luật một cách hiệu quả và công bằng.
Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.
Trân trọng!
Người biên tập: Nguyễn Anh Quân
Căn cứ pháp lý chính cho việc hoãn thi hành án dân sự được quy định tại Luật Thi hành án dân sự (THADS) 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014, cùng với Nghị định số 62/2015/NĐ-CP và Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BTP-BCA-BTC-TANDTC-VKSNDTC. Một trong những trường hợp quan trọng được nêu tại điểm c khoản 1 Điều 48 Luật THADS 2008 là khi các đương sự thỏa thuận hoãn thi hành án. Thỏa thuận này phải được lập thành văn bản, ghi rõ thời hạn hoãn và có chữ ký của các bên. Đáng chú ý, trong thời gian hoãn, người phải thi hành án không phải chịu lãi suất chậm thi hành, trừ khi các bên có thỏa thuận khác. Quy định này thể hiện sự tôn trọng ý chí tự nguyện của các đương sự, đồng thời tạo điều kiện để các bên linh hoạt giải quyết nghĩa vụ thi hành án trong hoàn cảnh phù hợp.
Bên cạnh thỏa thuận của đương sự, pháp luật còn cho phép hoãn thi hành án trong những trường hợp khách quan, được quy định tại Điều 48 Luật THADS và Điều 14 Nghị định 62/2015/NĐ-CP. Chẳng hạn, nếu người phải thi hành án mắc bệnh nặng, mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự theo quyết định của Tòa án, CQTHADS sẽ ra quyết định hoãn. Tương tự, khi chưa xác định được địa chỉ của người phải thi hành án hoặc tài sản liên quan đang được Tòa án thụ lý giải quyết, việc thi hành án cũng tạm dừng. Những trường hợp này xuất phát từ thực tế, nhằm tránh gây thiệt hại cho các bên khi điều kiện thi hành án chưa đảm bảo.
Một trường hợp đặc biệt khác là khi người có thẩm quyền kháng nghị, như Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, hoặc các cơ quan tương đương, yêu cầu hoãn thi hành án để xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm. Theo quy định tại Điều 48 Luật THADS, quyết định hoãn phải được ban hành ít nhất 24 giờ trước thời điểm cưỡng chế đã ấn định. Trong trường hợp yêu cầu được gửi muộn hơn, Thủ trưởng CQTHADS có quyền quyết định hoãn nếu xét thấy cần thiết. Tuy nhiên, mỗi kháng nghị chỉ được yêu cầu hoãn một lần, với thời hạn tối đa ba tháng kể từ ngày ra văn bản yêu cầu. Quy định này nhằm tránh kéo dài vô lý, đồng thời đảm bảo quyền lợi của các bên không bị ảnh hưởng nghiêm trọng do hậu quả không thể khắc phục.
Ngoài ra, Điều 46 Luật THADS 2008 quy định rõ các thời điểm không được tổ chức cưỡng chế thi hành án, bao gồm từ 22 giờ đến 6 giờ sáng hôm sau, các ngày nghỉ, ngày lễ theo quy định pháp luật, hoặc các trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định. Những giới hạn này giúp đảm bảo việc thi hành án diễn ra trong điều kiện phù hợp, tránh gây ảnh hưởng đến trật tự xã hội hoặc quyền lợi của các bên liên quan.
Về thẩm quyền, người có quyền yêu cầu hoãn thi hành án bao gồm các đương sự, tức là người phải thi hành án và người được thi hành án. Tuy nhiên, trong thực tế, các cơ quan như Viện kiểm sát nhân dân, Công an, Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã nơi tổ chức cưỡng chế, hoặc Ban Chỉ đạo thi hành án dân sự cũng có thể đề xuất tạm dừng cưỡng chế trong những tình huống đặc biệt, dù khái niệm “tạm dừng” không được quy định chính thức trong pháp luật. Thẩm quyền ra quyết định hoãn thuộc về Thủ trưởng hoặc Phó Thủ trưởng CQTHADS, dựa trên sự phân công hoặc ủy quyền.
Trong các vụ án lớn, phức tạp, có ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội, Ban Chỉ đạo thi hành án dân sự đóng vai trò quan trọng. Theo Nghị định 62/2015/NĐ-CP và Thông tư liên tịch 05/2016, Ban Chỉ đạo được thành lập bởi UBND cấp tỉnh hoặc huyện, dựa trên đề nghị của Cục trưởng hoặc Chi cục trưởng CQTHADS. Tại cấp tỉnh, Ban Chỉ đạo do Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND làm Trưởng ban, với Cục trưởng CQTHADS là Phó Trưởng ban, cùng đại diện các sở ban ngành như Tư pháp, Tài chính, Công an. Ở cấp huyện, cơ cấu tương tự, với Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND làm Trưởng ban và Chi cục trưởng CQTHADS làm Phó Trưởng ban. Ban Chỉ đạo chịu trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan, giải quyết vướng mắc, chỉ đạo cưỡng chế, và kiểm tra việc thực hiện các kết luận liên quan đến thi hành án.
Quá trình cưỡng chế thi hành án đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều lực lượng. Theo khoản 29 Điều 1 Luật THADS sửa đổi 2014, Chấp hành viên phải lập kế hoạch cưỡng chế và gửi đến Viện kiểm sát, Công an, UBND cấp xã, và các bên liên quan. Trong vòng ba ngày làm việc, Công an có trách nhiệm xây dựng phương án bảo vệ, bố trí lực lượng để giữ trật tự, ngăn chặn hành vi cản trở, và xử lý các vi phạm pháp luật. UBND cấp xã phải cử đại diện tham gia chứng kiến và ký biên bản cưỡng chế, như quy định tại khoản 2 Điều 88 Luật THADS. Nếu thiếu đại diện địa phương mà không có lý do chính đáng, việc cưỡng chế phải tạm dừng, bởi sự hiện diện của họ là bắt buộc theo khoản 29 Điều 1 và Điều 175 Luật THADS.
Việc hoãn hoặc tạm dừng thi hành án dân sự mang ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo tính pháp lý và quyền lợi của các bên. Tuy nhiên, để tránh lạm dụng hoặc quyết định tùy tiện, các cơ quan có thẩm quyền cần hành xử thận trọng, tuân thủ chặt chẽ quy định pháp luật. Mọi quyết định cưỡng chế, hoãn, hoặc tạm dừng cần được cân nhắc kỹ lưỡng nhằm tránh sai sót, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, đồng thời duy trì tính nghiêm minh của pháp luật.
Tóm lại, hoãn thi hành án dân sự là biện pháp cần thiết trong những trường hợp cụ thể, được quy định rõ ràng trong Luật Thi hành án dân sự và các văn bản hướng dẫn. Từ thỏa thuận tự nguyện của đương sự, lý do khách quan, đến yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền, mỗi trường hợp đều nhằm mục tiêu bảo vệ quyền lợi các bên và đảm bảo quá trình thi hành án diễn ra đúng quy định. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, cùng với trách nhiệm cao trong việc ra quyết định, là yếu tố then chốt để thực thi pháp luật một cách hiệu quả và công bằng.
Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.
Trân trọng!
Người biên tập: Nguyễn Anh Quân 
