Theo khoản 1 Điều 14 Bộ luật Lao động 2019, hợp đồng lao động phải được giao kết bằng văn bản và làm thành hai bản, mỗi bên giữ một bản. Hợp đồng dưới dạng thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử cũng có giá trị tương đương văn bản. Tuy nhiên, khoản 2 Điều 14 cho phép giao kết hợp đồng bằng lời nói trong trường hợp: "Hai bên có thể giao kết hợp đồng lao động bằng lời nói đối với hợp đồng có thời hạn dưới 01 tháng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 18, điểm a khoản 1 Điều 145 và khoản 1 Điều 162 của Bộ luật này."
Quy định này nhằm tạo sự linh hoạt cho các công việc ngắn hạn, nhưng vẫn đặt ra các giới hạn để bảo vệ quyền lợi của những nhóm lao động dễ bị tổn thương. Hình thức giao kết bằng lời nói chỉ là ngoại lệ, không phải hình thức chính được khuyến khích.
Trường hợp được áp dụng hợp đồng lao động bằng lời nói
Hợp đồng lao động bằng lời nói chỉ được phép sử dụng khi hợp đồng có thời hạn dưới một tháng và không thuộc các trường hợp đặc biệt yêu cầu bắt buộc phải lập văn bản. Điều này giúp đảm bảo rằng các quan hệ lao động dài hạn hoặc phức tạp phải được ghi nhận rõ ràng để dễ dàng giải quyết tranh chấp nếu xảy ra. Cụ thể, trong trường hợp hợp đồng dưới một tháng và không rơi vào các ngoại lệ, các bên có thể thỏa thuận miệng về nội dung như công việc, mức lương, thời gian làm việc mà không cần văn bản. Tuy nhiên, để tránh hiểu lầm hoặc tranh chấp, các bên nên ghi lại các thỏa thuận chính, ví dụ qua tin nhắn, email, hoặc có người làm chứng nếu có thể.Các trường hợp ngoại lệ bắt buộc phải giao kết bằng văn bản
Dù hợp đồng có thời hạn dưới một tháng, hình thức lời nói không được áp dụng trong ba trường hợp đặc biệt sau, theo quy định tại Bộ luật Lao động 2019:- Khoản 2 Điều 18: Công việc theo mùa vụ hoặc công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng với nhóm lao động từ đủ 18 tuổi trở lên. Trong trường hợp này, nhóm lao động ủy quyền cho một người đại diện ký hợp đồng bằng văn bản. Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi tập thể, tránh tranh chấp nội bộ trong nhóm lao động.
- Điểm a khoản 1 Điều 145: Hợp đồng lao động với người chưa đủ 15 tuổi và người đại diện theo pháp luật của họ. Hình thức văn bản là bắt buộc để bảo vệ trẻ em, đảm bảo sự đồng ý rõ ràng từ phụ huynh hoặc người giám hộ, tránh tình trạng lạm dụng lao động trẻ em.
- Khoản 1 Điều 162: Hợp đồng lao động với người lao động là người giúp việc gia đình. Văn bản giúp làm rõ quyền lợi, nghĩa vụ trong môi trường làm việc đặc thù như gia đình, nơi dễ phát sinh tranh chấp về giờ làm việc, lương thưởng hoặc điều kiện làm việc.
