Trong thời đại công nghệ số, phần mềm máy tính là một công cụ không thể thiếu trong công việc, học tập và giải trí. Tuy nhiên, không ít người dân vì thói quen “miễn phí” hoặc thiếu hiểu biết mà vô tình sử dụng phần mềm lậu – một hành vi có thể khiến họ vướng vào vòng lao lý.

Phần mềm lậu là gì và vì sao lại nguy hiểm?

Theo khoản 1 Điều 22 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, phần mềm máy tính (hay chương trình máy tính) là tập hợp các chỉ dẫn mà máy tính có thể hiểu và thực hiện để tạo ra kết quả nhất định. Đây là đối tượng được pháp luật bảo hộ như một tác phẩm văn học.

Phần mềm lậu là phần mềm có bản quyền nhưng bị can thiệp, chỉnh sửa để người dùng sử dụng miễn phí mà không được sự cho phép của chủ sở hữu. Thường gặp nhất là các phần mềm “crack” hoặc “bẻ khóa”, được chia sẻ tràn lan trên các trang web ẩn danh.

Tại Việt Nam, tình trạng này diễn ra phổ biến đến mức báo động. Theo thống kê của BSA năm 2017, tỷ lệ sử dụng phần mềm vi phạm bản quyền lên tới 74%, gây thiệt hại ước tính khoảng 492 triệu USD. Đây không chỉ là thiệt hại kinh tế mà còn kéo theo nhiều hệ lụy pháp lý nghiêm trọng.

Dùng phần mềm lậu – vi phạm pháp luật nghiêm trọng

Theo Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi năm 2009, chương trình máy tính được bảo hộ bất kể ở dạng mã nguồn hay mã máy. Việc sử dụng, sao chép hay phân phối trái phép phần mềm đều là hành vi xâm phạm quyền tác giả và có thể bị xử lý nghiêm khắc theo pháp luật Việt Nam.

Mức phạt cho hành vi sử dụng phần mềm lậu

Người sử dụng phần mềm lậu có thể phải đối mặt với cả chế tài hành chính và trách nhiệm hình sự, tùy theo mức độ vi phạm.

Về xử phạt hành chính, cá nhân vi phạm có thể bị phạt tiền từ 15 đến 35 triệu đồng tùy hành vi cụ thể. Nếu là tổ chức vi phạm thì mức phạt sẽ gấp đôi. Ngoài ra, còn có thể bị buộc gỡ bỏ phần mềm vi phạm và tiêu hủy các thiết bị chứa phần mềm lậu.

Về trách nhiệm hình sự, theo Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), nếu hành vi gây thiệt hại cho chủ sở hữu hoặc thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng trở lên, cá nhân có thể bị phạt tù đến 3 năm. Tổ chức thương mại vi phạm nghiêm trọng có thể bị phạt tới 5 tỷ đồng hoặc bị đình chỉ hoạt động.

Đặc biệt, các hình phạt bổ sung như cấm hành nghề, cấm kinh doanh hoặc cấm huy động vốn cũng có thể được áp dụng trong các trường hợp nghiêm trọng.

Người bị xâm phạm có thể tự bảo vệ quyền lợi

Không chỉ Nhà nước, mà chính chủ sở hữu phần mềm hoặc tổ chức được ủy quyền cũng có thể tự bảo vệ quyền lợi của mình thông qua các biện pháp như: sử dụng công nghệ bảo vệ bản quyền, gửi yêu cầu chấm dứt hành vi xâm phạm, yêu cầu bồi thường thiệt hại, hoặc đề nghị cơ quan nhà nước vào cuộc xử lý.

Các biện pháp công nghệ bao gồm: kiểm soát quyền truy cập, kiểm soát sao chép, hoặc thiết lập quy trình bảo vệ nội dung số. Đồng thời, cá nhân tổ chức bị xâm phạm có thể gửi thông báo bằng văn bản, nêu rõ quyền sở hữu và yêu cầu người vi phạm gỡ bỏ, xin lỗi công khai hoặc bồi thường thiệt hại.

Lời cảnh tỉnh cho những ai còn “tiếc tiền mua phần mềm”

Dùng phần mềm lậu không chỉ là một lựa chọn rủi ro về bảo mật, mà còn có thể đẩy người dùng vào tình huống vi phạm pháp luật. Mỗi người dân cần thay đổi nhận thức, tôn trọng bản quyền và lựa chọn sử dụng phần mềm chính hãng, hợp pháp – không chỉ để bảo vệ chính mình, mà còn góp phần xây dựng môi trường công nghệ văn minh và phát triển bền vững.

Việc sử dụng dịch vụ luật sư từ các đơn vị chuyên nghiệp như Mys Law không chỉ giúp hướng dẫn khai báo đúng quy định, mà còn phân tích bản chất hành vi, xác định yếu tố cấu thành tội, từ đó xây dựng chiến lược bào chữa phù hợp để giảm nhẹ trách nhiệm pháp lý. Luật sư cũng là người đại diện hỗ trợ xuyên suốt quá trình tố tụng – từ điều tra, truy tố cho đến xét xử.

 

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Lê Trần Phước Ngọc