Kêu gọi từ thiện là một hoạt động mang ý nghĩa nhân văn, thể hiện tinh thần tương thân tương ái trong xã hội. Tuy nhiên, để đảm bảo tính minh bạch và tránh các hành vi trục lợi, cá nhân và tổ chức tham gia vào hoạt động này cần tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.

Pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng về việc vận động, tiếp nhận và phân phối các khoản đóng góp từ thiện:

Đối với tổ chức có tư cách pháp nhân như Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hay các quỹ từ thiện được thành lập theo quy định của Nghị định số 93/2019/NĐ-CP, các hoạt động kêu gọi đóng góp phải được thực hiện công khai, minh bạch. Khoản 1 Điều 2 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP yêu cầu các tổ chức này phải công bố thông tin về mục đích kêu gọi, đối tượng thụ hưởng, kế hoạch sử dụng tiền từ thiện và báo cáo thu chi rõ ràng.

Đối với cá nhân kêu gọi từ thiện, điểm h khoản 1 Điều 2 và Điều 17 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP cho phép cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự thực hiện hoạt động này, nhưng phải tuân thủ các điều kiện cụ thể. Khi kêu gọi quyên góp, cá nhân phải thông báo trên phương tiện thông tin truyền thông và với UBND cấp xã nơi cư trú. Ngoài ra, phải mở tài khoản riêng tại ngân hàng cho từng cuộc quyên góp, thực hiện sao kê đầy đủ, đảm bảo biên nhận rõ ràng và không tiếp nhận đóng góp sau khi hết thời gian quyên góp đã cam kết.

Pháp luật cũng nghiêm cấm các hành vi lợi dụng từ thiện để trục lợi:

Theo Điều 5 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP, các hành vi bị nghiêm cấm bao gồm cản trở hoặc ép buộc cá nhân, tổ chức tham gia quyên góp; báo cáo thông tin sai sự thật; chiếm đoạt hoặc sử dụng sai mục đích tiền từ thiện. Ngoài ra, việc lợi dụng hoạt động từ thiện để xâm phạm an ninh quốc gia hoặc gây mất trật tự xã hội cũng bị nghiêm cấm.

Việc không minh bạch trong kêu gọi từ thiện có thể dẫn đến các rủi ro pháp lý nghiêm trọng:

Về xử lý vi phạm hành chính, theo Điều 10 Nghị định 130/2021/NĐ-CP, hành vi sử dụng tiền từ thiện không đúng mục đích có thể bị xử phạt từ 5 – 10 triệu đồng. Trường hợp có dấu hiệu gian dối, chiếm đoạt tài sản, cá nhân hoặc tổ chức có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 về “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản” hoặc Điều 175 về “Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.

Kết luận:

Để đảm bảo tính minh bạch, cá nhân nên thực hiện kêu gọi từ thiện thông qua các tổ chức hợp pháp, có cơ chế giám sát rõ ràng. Các tổ chức cần công khai thông tin thu – chi, hợp tác với cơ quan chức năng, áp dụng kiểm toán độc lập để tăng cường niềm tin từ cộng đồng. Người đóng góp cũng cần tìm hiểu kỹ về cá nhân, tổ chức kêu gọi, theo dõi quá trình sử dụng tiền từ thiện và ưu tiên đóng góp qua các tổ chức uy tín. Ngoài ra, các ngân hàng có thể cung cấp tài khoản chuyên biệt dành riêng cho hoạt động từ thiện, công khai giao dịch, miễn hoặc giảm phí và phối hợp kiểm toán nhằm ngăn chặn các hành vi trục lợi.

Cơ quan quản lý cũng cần bổ sung các quy định pháp luật cụ thể hơn để kiểm soát chặt chẽ hoạt động kêu gọi từ thiện cá nhân, tránh tình trạng lạm dụng lòng tin của cộng đồng. Việc tuân thủ pháp luật trong hoạt động từ thiện không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của người đóng góp mà còn góp phần xây dựng một xã hội công bằng và nhân văn hơn.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Nguyễn Anh Quân