Hoạt động đòi nợ thuê từng tồn tại hợp pháp tại Việt Nam theo Nghị định số 104/2007/NĐ-CP nhưng đã bị cấm kể từ ngày 1-1-2021 theo quy định tại Luật Đầu tư năm 2020. Mặc dù vậy, thực tiễn cho thấy các dịch vụ đòi nợ thuê vẫn tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức biến tướng, tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh trật tự.

Thực trạng hoạt động đòi nợ thuê và những hệ lụy pháp lý

Sau khi hoạt động kinh doanh dịch vụ đòi nợ bị cấm, nhiều cá nhân và tổ chức đã lách luật bằng cách thành lập các công ty tài chính, công ty tư vấn pháp lý hoặc các đơn vị chuyên thu hồi công nợ để tiếp tục thực hiện dịch vụ này dưới danh nghĩa hợp pháp. Một số tổ chức thậm chí núp bóng công ty luật, công ty thám tử hoặc các đơn vị cung cấp dịch vụ thu hồi nợ để duy trì hoạt động đòi nợ theo phương thức bất hợp pháp.

Trong thực tế, nhiều chủ nợ khi không thể thu hồi nợ đã tìm đến các tổ chức hoặc cá nhân chuyên cung cấp dịch vụ đòi nợ. Các đối tượng này thường áp dụng những biện pháp phi pháp như đe dọa, khủng bố tinh thần, gây áp lực bằng cách bôi nhọ, xúc phạm danh dự người vay trên mạng xã hội, thậm chí có trường hợp sử dụng bạo lực hoặc thủ đoạn cưỡng chế trái pháp luật. Không ít con nợ và gia đình họ rơi vào trạng thái hoang mang, lo sợ trước những hành vi đòi nợ mang tính chất khủng bố này.

Hành vi đòi nợ thuê bất hợp pháp không chỉ xâm phạm quyền nhân thân của con nợ mà còn làm gia tăng tình trạng mất an ninh, trật tự trong xã hội. Nhiều vụ việc đã bị cơ quan chức năng xử lý, trong đó có cả các tổ chức tín dụng đen, các băng nhóm tội phạm chuyên hoạt động dưới hình thức cho vay nặng lãi kết hợp với đòi nợ thuê trái phép.

Quy định pháp luật liên quan đến hoạt động đòi nợ thuê

Pháp luật Việt Nam hiện nay có nhiều quy định nghiêm cấm và xử lý nghiêm đối với các hành vi liên quan đến dịch vụ đòi nợ thuê bất hợp pháp. Cụ thể:

1. Cấm kinh doanh dịch vụ đòi nợ thuê:

  • Điều 6 Luật Đầu tư năm 2020 liệt kê “kinh doanh dịch vụ đòi nợ” vào danh mục ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh.
  • Điều 3 Nghị định số 31/2021/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư cũng khẳng định các tổ chức, cá nhân không được phép thành lập doanh nghiệp hoặc đăng ký kinh doanh ngành nghề này.

2. Xử lý hành vi đòi nợ trái pháp luật:

  • Các hành vi sử dụng bạo lực hoặc đe dọa bạo lực để đòi nợ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 170 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về tội cưỡng đoạt tài sản, với mức hình phạt lên đến 20 năm tù.
  • Nếu hành vi đòi nợ có yếu tố bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của con nợ, có thể bị xử lý theo Điều 155 về tội làm nhục người khác hoặc Điều 156 về tội vu khống, với khung hình phạt lên đến 5 năm tù.
  • Nếu hành vi đòi nợ gây mất trật tự công cộng, có thể bị xử lý theo Điều 318 về tội gây rối trật tự công cộng, với hình phạt tối đa là 7 năm tù.

3. Xử phạt hành chính đối với hành vi đòi nợ trái phép:

  • Theo Điều 12 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP, hành vi đe dọa, xúc phạm danh dự người khác có thể bị phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng.
  • Nếu tổ chức hoặc cá nhân có hành vi cho vay nặng lãi kết hợp với đòi nợ trái phép, có thể bị xử phạt từ 90.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng theo Nghị định số 98/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Giải pháp hạn chế tình trạng đòi nợ thuê bất hợp pháp

Để ngăn chặn tình trạng đòi nợ thuê vi phạm pháp luật, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm:

Thứ nhất, đối với chủ nợ, khi phát sinh tranh chấp về nghĩa vụ thanh toán, cần thực hiện các biện pháp thu hồi nợ theo trình tự pháp luật như khởi kiện tại tòa án hoặc thông qua các phương thức giải quyết tranh chấp hợp pháp như hòa giải, thương lượng. Việc thuê cá nhân hoặc tổ chức đòi nợ trái phép không chỉ tiềm ẩn rủi ro pháp lý mà còn có thể khiến chủ nợ bị xử lý với vai trò đồng phạm nếu xảy ra hành vi vi phạm pháp luật.

Thứ hai, đối với cơ quan chức năng, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân núp bóng dịch vụ thu hồi nợ để hoạt động trái phép. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh việc trấn áp các tổ chức tín dụng đen, các băng nhóm chuyên cho vay nặng lãi, kết hợp với biện pháp tuyên truyền, phổ biến pháp luật để người dân nhận thức rõ về các rủi ro khi tham gia vào các hoạt động vay mượn không chính thức.

Thứ ba, đối với cộng đồng, người dân cần nâng cao nhận thức pháp luật và không tiếp tay cho các tổ chức, cá nhân hoạt động đòi nợ thuê. Khi phát hiện các hành vi vi phạm, cần kịp thời tố giác đến cơ quan công an để được xử lý theo quy định pháp luật.

Kết luận

Việc nghiêm trị nạn đòi nợ thuê bất chấp pháp luật là cần thiết để đảm bảo tính thượng tôn pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân cũng như duy trì trật tự, an toàn xã hội. Các tổ chức, cá nhân có nhu cầu thu hồi nợ cần thực hiện theo đúng quy trình pháp lý, tránh sử dụng các biện pháp trái pháp luật có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Trong bối cảnh pháp luật ngày càng siết chặt, bất kỳ hành vi đòi nợ thuê nào cũng có thể đối mặt với chế tài nghiêm khắc từ phía cơ quan chức năng.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Nguyễn Anh Quân