Ngộ sát – Khi sự bất cẩn có thể đổi bằng tính mạng người khác

1. Ngộ sát là gì?

Trong pháp luật hình sự, “ngộ sát” là cách gọi thông thường của hành vi vô ý làm chết người, được quy định tại Điều 128 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Đây là hành vi làm thiệt hại đến tính mạng của người khác, nhưng người thực hiện không có ý định tước đoạt mạng sống, mà hậu quả chết người xảy ra do lỗi vô ý.

Cụ thể, hành vi này có thể phát sinh trong hai tình huống:

  • Vô ý do cẩu thả: Người phạm tội không lường trước hậu quả chết người, dù hoàn toàn có thể và phải lường trước được, do sự bất cẩn, thiếu chú ý trong hành động của mình.
  • Vô ý do quá tự tin: Người phạm tội nhận thức được hành vi có thể gây chết người, nhưng tin rằng hậu quả sẽ không xảy ra hoặc mình có thể kiểm soát được tình huống.

Ngộ sát có thể xảy ra trong nhiều bối cảnh – một vụ va chạm giao thông do người điều khiển phương tiện bất cẩn, tai nạn lao động do không tuân thủ quy tắc nghề nghiệp, hay thậm chí là xô xát thông thường dẫn đến cái chết ngoài ý muốn.

Ngoài hành động tích cực, ngộ sát còn có thể thể hiện ở hành vi không hành động – tức là không thực hiện một nghĩa vụ pháp lý bắt buộc nào đó, dẫn đến hậu quả chết người.

Tuy không mang tính chất cố ý, nhưng ngộ sát vẫn là hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến quyền sống – quyền tối thượng của con người, và do đó vẫn bị xử lý hình sự nghiêm khắc theo quy định của pháp luật.

2. Ngộ sát có bị đi tù không?

Mọi hành vi xâm phạm đến tính mạng người khác đều bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật, trong đó có hành vi vô ý làm chết người. Do vậy, người có hành vi ngộ sát (vô ý làm chết người) sẽ bị xử lý hình sự về Tội vô ý làm chết người quy định tại Bộ luật Hình sự 2015.

Khi xem xét Tội ngộ sát, cần lưu ý rằng hậu quả gây chết người là dấu hiệu bắt buộc của Tội ngộ sát. Trường hợp hậu quả chưa xảy ra thì đồng nghĩa với việc không thể truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi.

Như vậy, ngoài việc quan tâm đến hành vi khách quan trên, cần xem xét đến yếu tố lỗi gây ra hậu quả làm nạn nhân chết của người phạm tội. Trường hợp hậu quả chết người xảy ra nhưng do mục đích cố ý gây ra của người phạm tội thì tội phạm được xem xét ở đây lại là tội giết người chứ không phải tội ngộ sát.

Đồng thời, ý thức người phạm tội là dấu hiệu đặc trưng phân biệt giữa Tội ngộ sát và Tội giết người. Người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội của mình do lỗi vô ý (bao gồm cả vô ý do cẩu thả và vô ý do quá tự tin). Trong đó:

– Làm chết người do lỗi vô ý vì cẩu thả là khi thực hiện hành vi mà người phạm tội không thành trước khả năng gây ra hậu quả chết người mặc dù phải thấy trước hoặc có thể thấy trước.

– Làm chết người do vô ý vì quá tự tin là việc người phạm tội thấy trước được hành vi của mình có thể gây ra hậu quả chết người nhưng tin rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra và có thể ngăn ngừa được nhưng cuối cùng hậu quả đó vẫn xảy ra.

Ngoài ra, nếu người phạm tội vi phạm quy tắc nghề nghiệp để xảy ra hậu quả có thể bị xét xử dưới tội danh Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính.

3. Mức phạt Tội ngộ sát hiện nay thế nào?

Trường hợp 1: Tội vô ý làm chết người (Điều 128 Bộ luật Hình sự 2015)

  • Khung 1:
     Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 đến 05 năm.
  • Khung 2 (nếu làm chết 02 người trở lên):
     Phạt tù từ 03 đến 10 năm.

Trường hợp 2: Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc hành chính (Điều 129 Bộ luật Hình sự 2015)

Áp dụng với các đối tượng như bác sĩ, kỹ sư, lái xe… nếu vi phạm quy tắc chuyên môn, nghiệp vụ hoặc quy định hành chính dẫn đến hậu quả chết người.

  • Khung 1:
     Phạt tù từ 01 đến 05 năm.
  • Khung 2 (nếu làm chết 02 người):
     Phạt tù từ 05 đến 12 năm.

Ngoài hình phạt tù, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 đến 05 năm.

Kết luận

Ngộ sát – dù không mang yếu tố cố ý – vẫn để lại hậu quả nghiêm trọng không chỉ cho nạn nhân và gia đình họ mà còn cả chính người gây ra hành vi. Pháp luật không bỏ lọt bất kỳ hành vi vi phạm nào, nhưng cũng phân biệt rõ giữa lỗi cố ý và vô ý, giữa giết người và vô ý làm chết người để xử lý công bằng và nhân văn.

Mỗi người cần nâng cao ý thức pháp luật, hành xử cẩn trọng trong cuộc sống và công việc, để không phải vô tình trở thành người phạm tội vì những phút giây thiếu suy nghĩ.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Lê Trần Phước Ngọc.