1. Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ quy định tại Điều 331 Bộ luật Hình sự
Tội lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân phản ánh ý chí kiên quyết bảo vệ các thiết chế nền tảng của xã hội, đồng thời nghiêm khắc xử lý những hành vi lợi dụng các quyền tự do dân chủ để gây tổn hại cho cộng đồng và quốc gia.
- Theo Điều 331 Bộ luật Hình sự, cá nhân nào cố ý lợi dụng các quyền tự do như ngôn luận, báo chí, hội họp, lập hội, tín ngưỡng,… để xâm phạm tới lợi ích của Nhà nước, tổ chức hoặc cá nhân sẽ bị xử phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc tù từ 06 tháng đến 03 năm.
- Nếu hành vi đó gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh, trật tự, an toàn xã hội, mức án có thể lên tới 07 năm tù, thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật trước các hành vi nguy hiểm cao độ cho xã hội.
2. Quyền tự do dân chủ và ranh giới pháp lý theo Điều 331
Quyền tự do dân chủ của công dân là biểu hiện nổi bật của một xã hội dân chủ hiện đại, được ghi nhận tại Hiến pháp 2013. Nhà nước khẳng định mọi công dân đều có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do lập hội, hội họp, biểu tình, tự do ngôn luận và tự do báo chí.
- Tuy nhiên, tự do không đồng nghĩa với vô giới hạn. Việc thực thi quyền tự do phải nằm trong khuôn khổ pháp luật, tôn trọng lợi ích chung, không gây phương hại đến Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác.
- Lợi dụng quyền tự do để phục vụ mục đích trái pháp luật, làm tổn hại đến xã hội thì sẽ bị chế tài nghiêm khắc, bảo đảm trật tự và an toàn pháp lý.
3. Phân tích cấu thành tội phạm tại Điều 331 Bộ luật Hình sự
Để xác định rõ ràng về trách nhiệm hình sự, cần phân tích sâu các yếu tố cấu thành tội phạm theo phương pháp luận pháp lý chuẩn xác:
3.1. Các yếu tố cấu thành chung của tội phạm
- Khách thể của tội phạm
Khách thể là các quan hệ xã hội được pháp luật hình sự bảo vệ, bị xâm hại hoặc đe dọa xâm hại bởi hành vi phạm tội. Ở Điều 331, đó là lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân—bao gồm cả lợi ích vật chất và phi vật chất. - Mặt khách quan của tội phạm
Đây là những biểu hiện bên ngoài phản ánh bản chất nguy hiểm của tội phạm, bao gồm:- Hành vi khách quan: Lợi dụng các quyền tự do dân chủ để thực hiện hành vi xâm hại.
- Hậu quả nguy hiểm: Gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho Nhà nước, tổ chức, cá nhân.
- Mối quan hệ nhân quả: Rõ ràng giữa hành vi phạm tội và hậu quả gây ra cho xã hội.
- Mặt chủ quan của tội phạm
Thể hiện thái độ tâm lý, ý thức pháp luật của người thực hiện hành vi phạm tội, gồm:- Lỗi: Chủ thể phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý, nhận thức rõ tính nguy hiểm của hành vi và hậu quả, nhưng vẫn mong muốn hoặc chấp nhận hậu quả đó xảy ra.
- Động cơ, mục đích: Có thể khác nhau, tùy thuộc vào trạng thái ý chí và đối tượng lợi ích bị xâm phạm.
- Chủ thể của tội phạm
Là cá nhân thực hiện hành vi phạm pháp, phải đạt đủ năng lực trách nhiệm hình sự và độ tuổi do Bộ luật Hình sự quy định. Đối với Điều 331, bất kỳ ai có đủ năng lực đều phải chịu trách nhiệm trước pháp luật khi vi phạm.
3.2. Đặc điểm cấu thành tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ” tại Điều 331
- Khách thể
Là những lợi ích quan trọng của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân. - Mặt khách quan
Là hành vi lợi dụng các quyền tự do (ngôn luận, báo chí, tín ngưỡng, hội họp…) để thực hiện hành vi xâm phạm, gây hậu quả hoặc đe dọa gây hậu quả vật chất, phi vật chất làm tổn hại các khách thể nêu trên. - Mặt chủ quan
Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý—nhận thức rõ hậu quả nhưng vẫn thực hiện (có thể mong muốn hoặc mặc nhiên chấp nhận hậu quả). - Chủ thể
Bất kỳ cá nhân nào có đủ năng lực trách nhiệm hình sự đều phải chịu chế tài nếu thực hiện các hành vi này.
Pháp luật nghiêm khắc bảo vệ quyền tự do dân chủ đích thực; tuy nhiên, đồng thời loại trừ, xử lý quyết liệt các hành vi lợi dụng quyền đó để xâm hại lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Mỗi công dân cần nâng cao nhận thức, thực hiện quyền tự do dân chủ một cách có trách nhiệm, góp phần xây dựng xã hội công bằng, văn minh
Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.
Trân trọng!
Người biên tập: Lê Trần Phước Ngọc.
