KOLs Quảng Cáo Sai Sự Thật – Hiểu Để Không Bị Lừa Và Không Phạm Luật

Trong kỷ nguyên số, KOLs (Key Opinion Leaders) – những người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội như ca sĩ, diễn viên, người mẫu, beauty blogger, youtuber, tiktoker… – đang dần trở thành cầu nối mạnh mẽ giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng. Tuy nhiên, cũng từ đây, nhiều hành vi quảng cáo sai sự thật xuất hiện, tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng cho cả cộng đồng lẫn bản thân KOLs.

I. KOLs và trách nhiệm pháp lý trong hoạt động quảng cáo

1. KOLs là ai?

KOLs (Key Opinion Leaders) là những cá nhân có kiến thức chuyên môn hoặc sức hút lớn trên mạng xã hội, từ đó ảnh hưởng tới quyết định tiêu dùng của nhiều người. Họ có thể là:

  • Người nổi tiếng: ca sĩ, diễn viên, MC…
  • Người có chuyên môn: bác sĩ, kỹ sư, huấn luyện viên thể hình…
  • Người có lượng người theo dõi lớn trên Facebook, TikTok, YouTube…

2. Vì sao quảng cáo sai sự thật lại nguy hiểm?

Sự tin tưởng từ cộng đồng là “vũ khí” quan trọng của KOLs. Nhưng khi sự tin tưởng ấy bị lợi dụng để quảng bá những sản phẩm không đúng sự thật, hậu quả có thể rất nghiêm trọng:

  • Người tiêu dùng bị lừa dối, ảnh hưởng sức khỏe, tài chính, thậm chí tính mạng (ví dụ như thực phẩm chức năng giả, mỹ phẩm gây kích ứng…).
  • Doanh nghiệp bị cạnh tranh không lành mạnh.
  • KOLs có thể bị xử phạt hành chính, cấm hoạt động, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hành vi tiếp diễn và gây hậu quả nghiêm trọng.

II. Quảng cáo sai sự thật là gì?

Theo khoản 7 Điều 109 Luật Thương mại, quảng cáo sai sự thật là hành vi:

“Quảng cáo sai về số lượng, chất lượng, giá cả, công dụng, kiểu dáng, xuất xứ, chủng loại, bao bì, phương thức phục vụ, thời hạn bảo hành của hàng hoá, dịch vụ.”

Ngoài ra, khoản 9 Điều 8 Luật Quảng cáo 2012 cũng nghiêm cấm các hành vi quảng cáo làm người tiêu dùng hiểu nhầm về chất lượng, công dụng sản phẩm.

Ví dụ dễ hiểu:

  • Nói sản phẩm “trị được bách bệnh” dù không có bằng chứng khoa học.
  • Dùng cụm từ “duy nhất”, “số 1 Việt Nam”, “tốt nhất thị trường” mà không có tài liệu chứng minh.
  • Giới thiệu thực phẩm chức năng như… thuốc chữa bệnh.

III. Xử phạt hành chính KOLs vi phạm quảng cáo sai sự thật

Theo Điều 34 Nghị định 38/2021/NĐ-CP, các mức phạt cụ thể như sau:

Hành vi Mức phạt tiền (áp dụng cho cá nhân)
Quảng cáo sử dụng từ ngữ “duy nhất”, “tốt nhất”… không chứng minh được 10 – 20 triệu đồng
Quảng cáo sai/nhầm lẫn về chất lượng, giá cả, công dụng… 60 – 80 triệu đồng
Ngoài ra còn bị: – Buộc cải chính thông tin

– Xóa nội dung quảng cáo sai

– Tước quyền sử dụng giấy phép quảng cáo từ 5–24 tháng

Tổ chức vi phạm: Mức phạt gấp đôi cá nhân, tức lên đến 160 triệu đồng.

IV. Khi nào KOLs quảng cáo sai sự thật bị xử lý hình sự?

Hành vi quảng cáo sai sự thật có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu:

  • Đã từng bị xử phạt hành chính hoặc bị kết án về hành vi này nhưng chưa xóa án tích mà vẫn tiếp tục vi phạm.

Căn cứ: Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) – Tội quảng cáo gian dối

Hình phạt:

  • Phạt tiền: từ 10 – 100 triệu đồng
  • Cải tạo không giam giữ: đến 3 năm
  • Cấm hành nghề: từ 1 – 5 năm
  • Phạt bổ sung: từ 5 – 50 triệu đồng

1. Khách thể của tội phạm – Bảo vệ trật tự quản lý kinh tế & quyền lợi người tiêu dùng

Khách thể chính là lợi ích xã hội bị xâm hại do hành vi phạm tội gây ra. Với tội “Quảng cáo gian dối”, khách thể bao gồm:

  • Trật tự quản lý kinh tế: Nhà nước quy định rõ ràng các điều kiện, nội dung, hình thức trong hoạt động quảng cáo để bảo đảm sự minh bạch, công bằng trên thị trường.
  • Lợi ích chính đáng của người tiêu dùng: Người tiêu dùng cần được cung cấp thông tin trung thực, chính xác về sản phẩm, dịch vụ để ra quyết định mua bán đúng đắn.
  • Uy tín của doanh nghiệp cạnh tranh hợp pháp: Hành vi quảng cáo gian dối còn có thể làm ảnh hưởng tiêu cực đến các doanh nghiệp kinh doanh chân chính khác.

Hành vi quảng cáo sai sự thật làm xâm phạm trực tiếp các lợi ích nói trên nên bị coi là xâm phạm đến khách thể của tội phạm.

2. Mặt khách quan của tội phạm – Hành vi cụ thể và hậu quả

Hành vi phạm tội cụ thể:

Là hành vi quảng cáo thông tin gian dối, sai sự thật, thể hiện qua nhiều phương tiện khác nhau:

  • Nói quá mức công dụng sản phẩm (“uống vào là khỏi bệnh”, “đẹp da chỉ sau 1 ngày”, “trị dứt điểm ung thư”…).
  • Thổi phồng chất lượng, xuất xứ, kiểu dáng, tính năng, thời gian bảo hành mà không có bằng chứng khoa học hoặc pháp lý.
  • So sánh không đúng sự thật với sản phẩm khác (nói xấu, bôi nhọ hàng hóa đối thủ).
  • Sử dụng hình ảnh, ngôn ngữ đánh vào cảm xúc, tạo sự nhầm lẫn cho người tiêu dùng.
  • Quảng cáo thực phẩm chức năng như thuốc chữa bệnh – hành vi phổ biến trên mạng xã hội hiện nay.

Hình thức thể hiện:

Có thể bằng bất kỳ hình thức truyền thông nào:

  • Hình ảnh: Áp phích, bảng hiệu, standee, bao bì.
  • Video: Quảng cáo trên truyền hình, YouTube, TikTok, livestream…
  • Âm thanh: Quảng cáo qua loa, radio, nền nhạc…
  • Văn bản: Bài viết trên fanpage, trang cá nhân, bài PR, email…

Hậu quả có bắt buộc không?

Theo quy định pháp luật, hậu quả KHÔNG phải là yếu tố bắt buộc trong cấu thành tội “Quảng cáo gian dối”.

Chỉ cần người phạm tội đã từng bị xử lý hành chính hoặc kết án mà chưa xóa án tích, lại tiếp tục tái phạm là đã đủ căn cứ để xử lý hình sự – dù hậu quả chưa xảy ra hoặc chưa xác định.

Tuy nhiên, hậu quả nghiêm trọng nếu có (người tiêu dùng bị hại về sức khỏe, mất tài sản, doanh nghiệp phá sản…) sẽ là tình tiết tăng nặng khi tòa án lượng hình.

3. Chủ thể của tội phạm – Ai có thể bị xử lý?

Điều kiện:

  • Từ đủ 16 tuổi trở lên.
  • Có năng lực trách nhiệm hình sự.

Ai là chủ thể thực hiện hành vi quảng cáo gian dối?

Không chỉ là:

  • Chủ doanh nghiệp/cơ sở sản xuất.

Mà còn có thể là:

  • KOLs, Influencer, người nổi tiếng, nhân viên công ty, nếu họ trực tiếp tham gia truyền tải thông tin sai sự thật về sản phẩm, dịch vụ đó (dù có thể không phải chủ sở hữu).

Miễn là biết rõ thông tin sai và vẫn cố tình truyền tải, thì đều có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

4. Mặt chủ quan của tội phạm – Lỗi cố ý

Người phạm tội phải thực hiện hành vi trong trạng thái lỗi cố ý – nghĩa là:

  • Biết rõ hành vi quảng cáo là sai sự thật, là không đúng với bản chất hàng hóa, dịch vụ;
  • Vẫn thực hiện vì lợi ích tài chính, danh tiếng, hợp đồng quảng cáo hoặc lý do khác;
  • Chấp nhận hậu quả xảy ra cho người tiêu dùng hoặc doanh nghiệp khác.

Trong thực tế, nhiều KOLs nhận quảng cáo mà không kiểm chứng nội dung sản phẩm, thậm chí chấp nhận PR sai để nhận tiền. Đây là biểu hiện rõ của lỗi cố ý gián tiếp hoặc cố ý trực tiếp.

Động cơ (vụ lợi, nổi tiếng, cạnh tranh không lành mạnh…) không bắt buộc phải xác định, nhưng nếu có sẽ làm tăng mức độ nguy hiểm và mức phạt.

Việc sử dụng dịch vụ luật sư hình sự từ các đơn vị chuyên nghiệp như Mys Law không chỉ giúp hướng dẫn khai báo đúng quy định, mà còn phân tích bản chất hành vi, xác định yếu tố cấu thành tội, từ đó xây dựng chiến lược bào chữa phù hợp để giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Luật sư cũng là người đại diện hỗ trợ xuyên suốt quá trình tố tụng – từ điều tra, truy tố cho đến xét xử.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Lê Trần Phước Ngọc