Hiện nay, nhiều người hiểu lầm rằng quy định “bỏ công chứng giấy tờ” từ ngày 01/7/2025, khi Luật Công chứng 2024 có hiệu lực, đồng nghĩa với việc các giao dịch mua bán nhà đất không cần công chứng. Tuy nhiên, cách hiểu này chưa chính xác và cần được làm rõ để tránh nhầm lẫn.

Công chứng và chứng thực là hai hoạt động khác nhau

Công chứng và chứng thực là hai khái niệm pháp lý riêng biệt, có mục đích và giá trị pháp lý khác nhau. Công chứng là hoạt động nhằm đảm bảo tính hợp pháp của hợp đồng hoặc giao dịch, trong đó công chứng viên chịu trách nhiệm về nội dung và tính pháp lý của văn bản. Hợp đồng được công chứng có giá trị chứng cứ, tức là các tình tiết, sự kiện trong hợp đồng không cần chứng minh thêm khi xảy ra tranh chấp, trừ trường hợp bị Tòa án tuyên vô hiệu. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia giao dịch.

Trong khi đó, chứng thực chủ yếu xác nhận về mặt hình thức, như thời gian, địa điểm ký kết hợp đồng, năng lực hành vi dân sự, ý chí tự nguyện, chữ ký hoặc dấu điểm chỉ của các bên. Tuy nhiên, chứng thực không có giá trị chứng cứ về nội dung hợp đồng. Khi xảy ra tranh chấp, bên khởi kiện phải tự mình chứng minh các tình tiết, sự kiện trong hợp đồng. Do đó, công chứng mang tính pháp lý cao hơn và được khuyến khích trong các giao dịch quan trọng như mua bán nhà đất.

Thông báo 171/TB-VPCP 2025 của Văn phòng Chính phủ quy định từ tháng 05/2025, người dân có thể sử dụng giấy tờ điện tử tích hợp trên VNeID thay cho bản cứng hoặc bản sao công chứng khi thực hiện thủ tục hành chính. Tuy nhiên, quy định này không loại bỏ yêu cầu công chứng đối với các hợp đồng, giao dịch liên quan đến tài sản giá trị lớn như nhà đất, xe cộ.

Không có danh mục giấy tờ bắt buộc công chứng, nhưng một số giao dịch vẫn yêu cầu công chứng

Hiện nay, pháp luật không quy định danh mục giấy tờ bắt buộc phải công chứng, nhưng các văn bản pháp luật chuyên ngành như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh Bất động sản hay Luật Hôn nhân và Gia đình đã nêu rõ các giao dịch bắt buộc hoặc nên thực hiện công chứng. Cụ thể, theo khoản 3 Điều 27 Luật Đất đai 2024, các giao dịch như chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng nhà đất, cho thuê hoặc chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp, cũng như văn bản thừa kế nhà đất phải được công chứng. Tương tự, Luật Nhà ở 2023 quy định các giao dịch mua bán, thuê mua, tặng cho, đổi, góp vốn hoặc thế chấp nhà ở cần công chứng. Trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, các thỏa thuận về chế độ tài sản trước khi kết hôn hoặc thỏa thuận mang thai hộ cũng bắt buộc phải được lập thành văn bản có công chứng.

Việc công chứng các giao dịch này giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên, đặc biệt khi xảy ra tranh chấp. Chẳng hạn, trong giao dịch mua bán nhà đất, hợp đồng đã được công chứng có giá trị chứng cứ tại Tòa án, giúp bên thiệt hại bảo vệ quyền lợi mà không cần cung cấp thêm chứng cứ bổ sung.

Mua bán nhà đất nên công chứng hay chứng thực hợp đồng chuyển nhượng?

Theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 27 Luật Đất đai 2024, khi nộp hồ sơ sang tên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Văn phòng đăng ký đất đai không phân biệt hợp đồng chuyển nhượng được công chứng hay chứng thực. Cả hai loại hợp đồng này đều có giá trị pháp lý như nhau trong thủ tục sang tên. Do đó, người dân có thể lựa chọn chứng thực tại Ủy ban nhân dân xã, phường nơi có đất, với chi phí thấp hơn so với công chứng tại các tổ chức hành nghề công chứng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng giá trị pháp lý của hợp đồng công chứng và chứng thực chỉ ngang nhau trong thủ tục hành chính như sang tên Giấy chứng nhận. Khi xảy ra tranh chấp hoặc khởi kiện tại Tòa án, hợp đồng chứng thực không có giá trị chứng cứ về nội dung giao dịch, buộc các bên phải tự mình chứng minh các tình tiết trong hợp đồng. Trong khi đó, hợp đồng công chứng đảm bảo tính pháp lý cao hơn, giúp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ quyền lợi của các bên. Vì vậy, để đảm bảo an toàn pháp lý, người dân nên ưu tiên công chứng hợp đồng chuyển nhượng nhà đất tại các tổ chức hành nghề công chứng.

Tóm lại, từ ngày 01/7/2025, việc sử dụng giấy tờ điện tử trên VNeID không đồng nghĩa với việc bỏ yêu cầu công chứng trong các giao dịch mua bán nhà đất. Công chứng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm tính pháp lý và giảm thiểu rủi ro, đặc biệt với các giao dịch tài sản giá trị lớn. Người dân cần cân nhắc lựa chọn công chứng để bảo vệ quyền lợi của mình một cách an toàn nhất.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Nguyễn Anh Quân