Từ ngày 01/7/2025: Sử dụng trái phép chất ma túy trong một số trường hợp chính thức bị coi là tội phạm

Một điểm nổi bật trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2025 (Luật số 86/2025/QH15) là việc lần đầu tiên quy định hành vi sử dụng trái phép chất ma túy là tội phạm, trong những trường hợp cụ thể. Đây là bước thay đổi căn bản trong chính sách hình sự của Nhà nước về phòng, chống ma túy, thể hiện tính nghiêm khắc nhưng cũng có trọng tâm, trọng điểm, nhằm ngăn chặn hiệu quả tình trạng tái nghiện – một trong những nguyên nhân trực tiếp làm gia tăng tội phạm ma túy hiện nay.

Sử dụng ma túy không còn chỉ bị xử phạt hành chính

Trước thời điểm 01/7/2025, người sử dụng trái phép chất ma túy không bị coi là tội phạm. Căn cứ theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) và Luật Phòng, chống ma túy, hành vi này chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đặc biệt, như:

  • Phạt tiền từ 1 – 2 triệu đồng (theo khoản 1 Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP);
  • Buộc cai nghiện bắt buộc tại cơ sở cai nghiện;
  • Quản lý sau cai nghiện tại nơi cư trú.

Cách tiếp cận này chủ yếu mang tính hành chính – xã hội, xem người sử dụng ma túy là đối tượng cần được giúp đỡ hơn là trừng trị.

Quy định mới: Có thể bị phạt tù nếu tái sử dụng ma túy trong thời gian bị quản lý

Tuy nhiên, từ 01/7/2025, theo khoản 20 Điều 1 Luật số 86/2025/QH15, Bộ luật Hình sự được bổ sung Điều 256a, quy định tội danh mới: “Tội sử dụng trái phép chất ma túy trong một số trường hợp”. Cụ thể:

Người nào sử dụng trái phép chất ma túy mà thuộc một trong các trường hợp sau sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự, với mức phạt tù từ 2 – 3 năm:

  • Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện bằng thuốc thay thế (như methadone);
  • Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện;
  • Đang trong thời hạn 2 năm kể từ ngày chấm dứt quản lý sau cai;
  • Đang trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện hoặc điều trị bằng thuốc thay thế.

Nếu tái phạm tội này, hình phạt tăng lên: từ 3 – 5 năm tù.

Ý nghĩa pháp lý và chính sách hình sự của quy định mới

Việc hình sự hóa hành vi sử dụng ma túy trong những trường hợp trên nhằm đạt được những mục tiêu cụ thể:

  • Răn đe mạnh mẽ người tái nghiện, giảm tình trạng “cai nghiện hình thức, tái nghiện dễ dàng”;
  • Tăng cường hiệu quả của các biện pháp cai nghiện và quản lý sau cai, giúp người nghiện không dễ dàng quay lại con đường cũ;
  • Bảo vệ cộng đồng trước nguy cơ lây lan tệ nạn và các hành vi phạm tội liên quan đến ma túy.

Tuy nhiên, quy định này không áp dụng chung cho tất cả người sử dụng trái phép chất ma túy lần đầu, mà chỉ xử lý hình sự khi cá nhân đó vi phạm trong một số khoảng thời gian đặc biệt, có tính cảnh báo và kiểm soát.

Lưu ý quan trọng đối với người dân

Người dân cần nhận thức rõ: Từ 01/7/2025, việc sử dụng lại chất ma túy trong thời gian đang cai nghiện, đang điều trị hoặc bị quản lý sau cai không còn là vi phạm hành chính đơn thuần. Đó là hành vi phạm tội, có thể bị truy tố, xét xử và chịu án phạt tù.

Đồng thời, các cơ quan chức năng, gia đình và xã hội cần đẩy mạnh các biện pháp hỗ trợ người nghiện tái hòa nhập cộng đồng, theo dõi sát quá trình cai nghiện, quản lý sau cai để phòng ngừa tái phạm và giúp đỡ kịp thời.

Trên đây là thông tin mà Mys Law cung cấp. Mọi thắc mắc liên quan đến nội dung bài viết xin vui lòng liên hệ 0969.361.319 hoặc email: [email protected] để được giải đáp.

Trân trọng!

Người biên tập: Lê Trần Phước Ngọc